Polskie Towarzystwo Mykologiczne

Udział Członków PTMyk w 56. Zjeździe Polskiego Towarzystwa Botanicznego

W dniach 24-30 czerwca 2013 roku odbył się w Olsztynie 56. Zjazd PTB „Interdyscyplinarne i aplikacyjne znaczenie nauk botanicznych”, w którym czynny udział wzięli liczni Członkowie PTMyk, stanowiący trzon Sekcji Mykologicznej PTB. Obrady Sekcji Mykologicznej trwały 2 dni (26-27 czerwca), podczas których wygłoszono 18 referatów oraz zaprezentowano 13 plakatów naukowych o szerokim wachlarzu zagadnień mykologicznych: od aspektów taksonomicznych i mykosocjologii grzybów wielkoowocnikowych i mikroskopijnych, poprzez zjawiska mykoryzowe i związane z nimi interakcje, ekofizjologię, biochemię i genetykę grzybów, do diagnostyki molekularnej o priorytetowym znaczeniu w mykologii stosowanej. Nie pominięto również tematyki ochrony grzybów i znaczenia popularyzacji wiedzy mykologicznej. Na uwagę zasługuje dyskusja związana z terminologią – zaaprobowano termin Funga.

Podczas Walnego Zebrania Członków Sekcji Mykologicznej odbyły się wybory władz Sekcji na nową kadencję – przewodniczącą została prof. dr hab. Maria Rudawska, jej zastępcą dr Elżbieta Ejdys, sekretarzem – dr Tomasz Leski. W skład Komisji Rewizyjnej weszli: przewodnicząca – dr Izabela Kałucka oraz dr Barbara Grzesiak i dr Piotr Mleczko. Wszystkie wymienione osoby są także członkami PTMyk.

 Zebranie zakończyło się uroczystością wręczenia Pani Profesor Marii Ławrynowicz okolicznościowego Medalu Wydziału Biologii UWM w Olsztynie, w podziękowaniu za wieloletnią współpracę z ośrodkiem olsztyńskim oraz złożeniem Pani Profesor gratulacji i życzeń z okazji 70. Urodzin i 45-lecia pracy zawodowej. Od Polskiego Towarzystwa Mykologicznego życzenia złożyła jego Prezes, pani dr Marta Wrzosek. Przy bardzo smacznym torcie z napisem „Mykologia górą” obecni wspominali swoje pierwsze spotkania z Panią Profesor, która nie kryjąc wzruszenia podzieliła się ze wszystkimi własną poezją.

(opracowanie: prof. Maria Dynowska, Katedra Mykologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn)

Oczami uczestnika

W dniach 24-30 czerwca 2013 odbył się w Olsztynie 56. Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, którego hasłem było „Interdyscyplinarne i aplikacyjne znaczenie nauk botanicznych”. Z wielką radością chcemy poinformować, że na zjeździe przyznano prestiżowe wyróżnienia polskim mykologom. Pani Profesor Maria Dynowska (Olsztyn) i Pani Profesor Krystyna Czyżewska (lichenolog, Łódź) otrzymały godność Członków Honorowych PTB, a Pan dr Marcin Pietras (Kórnik) został laureatem nagrody PTB dla młodych naukowców.  W czasie spotkań sekcji mykologicznej hucznie i serdecznie świętowano jubileusz 45-lecia pracy zawodowej Pani Profesor Marii Ławrynowicz (Łódź). Sesje naukowe sekcji mykologicznej PTB odbyły się w dniach 26-27 czerwca. Uczestniczyło w nich kilkadziesiąt osób z całej Polski. Pierwsza sesja ogniskowała się na tematyce grzybów wielkoowocnikowych. Dr hab. Małgorzata Stasińska (Szczecin) zaprezentowała wyniki swoich badań dotyczących grzybów torfowiskowych Pomorza, dr Izabela Kałucka (Łódź) wprowadziła w temat sukcesji grzybów mykoryzowych w rejonie bełchatowskich kopalni, dr Jolanta Adamczyk przedstawiła grzyby pyrofilne z terenu Jury Krakowsko-Częstochowskiej, a Pani dr Anna Stala (Opole) omówiła grzybowe bogactwo Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Podjęte zostały również kwestie taksonomiczne – Pan dr hab. Sławomir Sokół (Opole) wprowadził w problemy taksonomii rodzaju Agaricus, a dr Marcin Pietras wskazał na prawdopodobieństwo kilku fal migracji Clathrus archeri do Polski oszacowane na podstawie danych molekularnych. W kolejnej sesji słuchacze usłyszeli liczne, interesujące doniesienia o rozwoju badań nad mykoryzami. Dr Tomasz Leski (Kórnik) przedstawił kwestie zaskakującej symbiozy pomiędzy mszycą i grzybem z rodzaju Tomentella, która ma miejsce w strefie mykoryzowej korzeni. Trzecia sesja poświęcona została grzybom mikroskopijnym. Zgromadzeni mieli okazję zapoznać się z bardzo interesującymi dokonaniami zespołu Ewolucji Funkcji Systemów Biologicznych Instytutu Genetyki Roślin PAN (Poznań) reprezentowanymi przez dr Grzegorza Koczyka, dr Delfinę Popiel i dr Adama Dawidziuka. Wysłuchano referatów dotyczących grzybów fitopatogenicznych z Tatr i taksonomii grzybów cerkosporoidalnych (zespół Pana Prof. Wiesława Mułenki, Lublin). Omówiono także zagadnienie otwierania dostępu baz danych mykologicznych dla szerszego kręgu odbiorców poprzez Krajową Sieć Informacji o Bioróżnorodności (dr Marta Wrzosek, Warszawa). Pani dr Katarzyna Góralska (Łódź) wyjaśniła słuchaczom zależności między spożywaniem słodkich napojów a rozwojem bioty drożdżakowej jamy ustnej.  Na zakończenie Pan Piotr Grzegorek z Muzeum w Chrzanowie opowiadając o popularyzacji mykologii w prasie lokalnej ujawnił bogactwo zgromadzonego przez siebie zielnika mykologicznego. W ramach sesji posterowej nagrodę główną za prezentację otrzymał Pan dr Piotr Mleczko (Kraków).

Na zebraniu wyborczym członków sekcji mykologicznej PTB przyjęto jednogłośnie sprawozdanie ustępującego zarządu i wybrano członków zarządu na kolejną kadencję. Rolę przewodniczącej pełni nadal prof. Maria Rudawska, którą jako sekretarz wspiera dr Tomasz Leski.

Każdy, kto miał przyjemność uczestniczyć w Zjeździe musi przyznać, że pod względem organizacji był on pokazowy. Panowała na nim bardzo miła atmosfera, a środowy deszcz nie przeszkodził w najmniejszym stopniu w koncercie ballad ani w późniejszych tańcach. Biesiada w Gietrzwałdzie obfitowała w liczne atrakcje. Jest naszą wielka radością, że środowisko mykologiczne, nie podzieliło się wraz z pojawieniem się PTMYK, a raczej otrzymało impuls do ściślejszej współpracy.

(opracowanie: dr Marta Wrzosek, Zakład Systematyki i Geografii Roślin, Uniwersytet Warszawski, Warszawa)

Szanowni Państwo,
p. Piotr Perz pracuje obecnie nad opisem nowego gatunku z rodzaju Scopinella Lév. (Bionectriaceae, Hypocreales). Występuje on w Polsce na korze Vitis vinifera L. i jego licznych odmianach i szczepach, na lub w pobliżu Sporocadus lichenicola Corda (1839), anamorficznej Discostroma corticola (Fuckel) Brockmann (1976) ( Amphisphaeriaceae, Xylariales).
Przed publikacją chciałby oglądnąć materiał z jak największej liczby stanowisk. W związku z tym, korzystając z możliwości jaką daje PTMyk zwraca się do Państwa z uprzejmą prośbą o pomoc w zebraniu i dostarczenie mi fragmentów pędów Vitis z różnych regionów Polski / Europy.
W załączniku przedstawia mapę Polski z zaznaczonymi dotychczas znanymi stanowiskami tego taksonu oraz spis znanych lokalizacji. Załączyła też zdjęcia poglądowe krzewów, na których zebrał owocniki oraz zdjęcia przedstawiające fragmenty pędów [pobierz plik pdf].

Informacja o przeprowadzonym szkoleniu pod hasłem: Szukamy talentów mykologicznych
Warsztaty w Instytucie Genetyki Roślin PAN
w Poznaniu w dniach 4– 6 czerwca 2013 r.
GRZYBY MICROMYCETES – KULTURY AKSENICZNE,
GENOMY, IDENTYFIKACJA MOLEKULARNA.

We warsztatach udział wzięło 13 osób z Łodzi (3), Poznania (3), Bydgoszczy (3), Szczecina(1), Rzeszowa(2), Warszawy (1), z placówek uniwersyteckich jak i instytutów naukowych i Lasów Państwowych. W sumie w trzech turach warsztatów które odbyły się w marcu, kwietniu i czerwcu szkoliło się 40 osób. Jedna z uczestniczek jest uczennicą liceum, przygotowującą się do olimpiady przyrodniczej w zakresie występowania grzybów Alternaria. Dużą grupę stanowili doktoranci z placówek badawczych, rozpoczynający pracę z grzybami.
Zajęcia obejmowały zapoznanie uczestników z aksenicznymi kulturami grzybów, głównie z gromady Ascomycota  oraz ich form anamorficznych. Wykorzystano izolaty pochodzące z kolekcji kultur Instytutu Genetyki Roślin oraz uzyskane z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.  Kultury grzybów na pożywkach agarowych (43 izolaty) reprezentowały rodzaje Alternaria, Aspergillus, Botrytis, Chrysonilia, Cladosporium, Epicoccum, Fusarium, Leptosphaeria i Phoma, Mucor, Rhizopus, Penicillium, Trichoderma, Trichothecium, Clonostachys, Chaetomium. Omówione zostało znaczenie różnych podłoży agarowych – zarówno ubogich typu SNA jak i bogatych w składniki pokarmowe – PDA -dla ujawnienia barwy i zarodnikowania grzybów. Jako modelowe potraktowano grzyby rodzajów Gibberella i Fusarium oraz Leptosphaeria i Phoma oraz gatunki Alternaria i Cladosporium.
Możliwe było poznanie bogactwa cech makro (barwa i wygląd kolonii) jak cech mikro pod mikroskopem (architektura zarodników – mikrokonidiów, makrokonidiów, komórek zarodnikotwórczych, chlamidospor).
Zaprezentowano też kultury bardzo szkodliwego w laboratorium grzyba Chrysonilia sitophila, który bardzo łatwo rozprzestrzenia się w laboratorium i jako bardzo szybko rosnący na pożywkach agarowych w postaci kłaczkowatej obfitej pomarańczowej grzybni może zniszczyć liczne doświadczenia z grzybami.
Dzięki wieloletniemu doświadczeniu prof. Małgorzaty Jędryczki i dr Joanny Kaczmarek zaprezentowana została pułapka Burkarda – budowa, działanie i wykorzystanie do monitoringu zarodników grzybów przenoszonych z prądami powietrza, szczególnie z grzybami przyczyniającymi się do alergii u osób wrażliwych na białka i toksyny grzybów (Cladosporium, Alternaria) oraz chorobotwórczych dla roślin. Barwione preparaty z zarodnikami grzybów z pułapki identyfikowane były za pomocą mikroskopu optycznego. Omówiono też możliwość identyfikacji gatunków grzybów i ich ilościowego oznaczenia za pomocą Real Time (RT) PCR.
Zwrócono też uwagę na zjawisko nadpasożytnictwa u grzybów. Grzyby o cechach nadpasożytów z rodzaju Trichoderma powodują znaczące straty w uprawach przemysłowych pieczarki i boczniaka. Są też szkodliwe dla grzybów jadalnych z grupy borowikowatych. Na przykład Hypomyces chrysospermus niszczy  owocniki tych cenionych grzybów w okresie ich zbiorów. Z drugiej strony pojawia się coraz więcej preparatów grzybowych zapobiegających chorobom roślin uprawnych, opartych na szczepach rodzajów Trichoderma i Clonostachys. Grzyby te konkurują z patogenami i ograniczają ich szkodliwość w uprawach ogrodniczych i rolniczych.
Uczestnicy otrzymali wydrukowane materiały pomocnicze o objętości 72 stronic z barwnymi ilustracjami, zawierające informacje o znaczeniu grzybów w biosferze, o genomach grzybów, o ich metabolitach mikotoksynach i ich znaczeniu dla jakości żywności i pasz. Bogate doświadczenie naszego zespołu w zakresie metabolitów wtórnych grzybów – mikotoksyn – pozwoliło na zasygnalizowanie tego ważnego dla jakości żywności i pasz zagadnienia. Skrypt „Mikotoksyny, grzyby toksynotwórcze, mikotoksykozy” IGR PAN, Poznań 2010 dostępny jest w wersji online na serwerze IGR PAN: www.cropnet.pl/download.
Dla kilku osób był to pierwszy szerszy kontakt z kulturami grzybów mikroskopijnych, gdyż zajmowały się dotychczas głównie bakteriami lub identyfikacją patogenów bezpośrednio na tkankach roślinnych.
W ostatniej dekadzie dynamicznie rozwija się genomika grzybów – poznawanie sekwencji DNA istotnych dla ich funkcji życiowych czy zastosowań praktycznych.
Jeden dzień poświęcony był w całości technikom identyfikacji grzybów na podstawie sekwencji markerowych DNA.  Wprowadzenie teoretyczne i zajęcia laboratoryjne prowadziła dr Lidia Błaszczyk z pomocą doktorantek Karoliny Wilman i Judyty Strakowskiej. Każdy z uczestników miał możliwość wykonać izolację DNA z grzybni, amplifikację prążka markerowego typu SCAR z odpowiednimi starterami za pomocą termocyklera i rozdział elektroforetyczny produktów reakcji PCR na żelu agarozowym.
W kulturach płynnych grzyba Fusarium verticillioides identyfikowano mikotoksyny fumonizyny technikami chromatografii cieczowej i spektrometrii mas (HPLC/MS).
Zrealizowany program warsztatów umożliwił możliwe całościowe i interdyscyplinarne ujęcie tematyki grzybów Micromycetes.
Trzydniowy udział we Warsztatach pozwolił na zapoznanie się pracowników naukowych z różnych placówek, wymianę doświadczeń i umożliwi w dalszej przyszłości kontynuację ich kształcenia  i współpracy w zakresie szeroko pojętej mykologii.
Opracowanie: prof. Jerzy Chełkowski

W dniach 30 września – 4 października br. odbędzie się w Białowieży kurs pt. „Diversity of wood-inhabiting fungi: polypores of the Białowieża forest”. Zachęcamy do uczestnictwa. Więcej informacji można znaleźć na plakacie [pobierz plik].

Pragniemy serdecznie zaprosić Państwa do uczestnictwa w warsztatach tematycznych nt.:
„Grzyby z Ascomycota i ich anamorfy”. Warsztaty odbędą się 24 września (wtorek) w godzinach od 11.00 do 17.00 w pracowni dydaktycznej Zakładu Systematyki i Geografii Roślin UW, sąsiadującej z siedzibą PTMyk, przy Al. Ujazdowskich 4 w Warszawie. Warsztaty adresowane są do pracowników naukowo-dydaktycznych, naukowych i doktorantów, pragnących rozszerzyć swoje doświadczenie w zakresie mykologii. Więcej informacji o warsztatach można znaleźć w załączonym pliku. Zachęcamy także do rozpowszechnienia informacji o warsztatach [pobierz plik pdf].

Z przykrością zawiadamiamy, że 24 maja, po ciężkiej chorobie zmarła dr hab. Alicja Borowska – wieloletni kierownik Zakładu Systematyki i Geografii Roślin UW i dyrektor Instytutu Botaniki UW. Jest autorem jednego z tomów „Flory Polskiej. Grzyby” dotyczącej fialidowych, konidialnych grzybów zasiedlających drewno („Dematiaceae”).

Uroczystości pogrzebowe odbędą się w najbliższy piątek (31 maja) w Rembertowie koło Warszawy. Rozpoczną się Mszą Świętą o godzinie 9:30 w kościele Matki Boskiej Zwycięskiej (ul. Grzybowa 1), po czy nastąpi wyprowadzenie na pobliski cmentarz przy ul. Komandosów.

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że w dniu 24 kwietnia 2013 roku zmarła dr Irena Hołownia – długoletni pracownik Zakładu Taksonomii, Ekologii Roślin i Ochrony Przyrody Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UMK w Toruniu.

Zapraszamy do udziału w konkursie fotograficznym „Życie ukryte w drzewie – grzyby”,  organizowanym przez Polskie Towarzystwo Mykologiczne [pobierz plakat]. Konkurs trwa do dnia 15 sierpnia 2013 roku. Na konkurs należy nadsyłać prace ukazujące grzyby wyrastające na żywych drzewach i martwym drewnie. Nadesłane zdjęcia (z informacjami o ich autorach) wzbogacą galerię grzybów na stronie www.ptmyk.pl. Autorzy nagrodzonych zdjęć otrzymają dyplomy i drobne nagrody. Głównym wyróżnieniem będzie prezentacja wybranych przez  jury 45 zdjęć na wystawie pt. „Życie ukryte w drzewie – grzyby”, która zostanie otwarta jako plenerowa i zawiśnie na Ogrodzeniu Ogrodu Botanicznego UW przy Trakcie Królewskim w Warszawie 20 września 2013 roku i  kolejno odwiedzi kilka uczelni  w całej Polsce. Zdjęcia prezentowane na wystawie opatrzone będą przez specjalistów krótkimi opisami charakteryzującymi gatunek i rolę, jaką pełni on w ekosystemie. Jury może wyróżnić zdjęcie wskazując je jako wartościowe do wykorzystania również w wydawnictwach PTMyk (np. w planowanym kalendarzu na rok 2014, za zgodą autora). Szczegółowe zasady konkursu można znaleźć w regulaminie [pobierz plik]. Zachęcamy także do zapoznania się z materiałami edukacyjnymi [pobierz plik].

Projekt „Życie ukryte w drzewie – grzyby” jest laureatem 5. edycji konkursu grantowego, organizowanego w ramach programu „Po stronie natury” – realizowanego od 2009 r. przez Fundację Nasza Ziemia, Żywiec Zdrój S.A. oraz Lasy Państwowe.

W ubiegłym roku w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN z inicjatywy dr hab. Marcina Grynberga rozpoczęty został projekt „MycoWiki”.

Z roku na rok, wraz z rozwojem biologii molekularnej poznaje się poprzez sekwencjonowanie coraz więcej genomów grzybów. Często jednak osoby zajmujące się analizą danych genetycznych potrzebują podstawowych informacji nt. ekologii badanych grzybów. Informacje te często trudno znaleźć osobom niezajmującym się na co dzień mykologią. Główną ideą projektu „MycoWiki” jest stworzenie bazy zawierającej podstawowe informacje ekologiczne i cechy taksonomiczne grzybów, których genomy zostały zsekwencjonowane.

Szkielet bazy został stworzony przez p. Michała Własnowolskiego w ramach pracy licencjackiej i jest on obecnie dostępny na stronie: http://mycowiki.ibb.waw.pl/mediawiki/. Baza ciągle jest jednak niedokończona. Wymaga poprawek oraz wprowadzenia bardzo wielu danych. Dla jednej osoby uzupełnienie wszystkich danych to wiele godzin żmudnej pracy. Jeśli specjaliści od różnych grup uzupełniliby po kilka opisów każdy, prace zapewne postępowałyby szybciej.

Zachęcamy zatem członków PTMyk do włączenia się w projekt. Wszystkie osoby chcące się włączyć w tworzenie bazy „MycoWiki” proszone są o kontakt mailowy z sekretarzem PTMyk: polskietowarzystwomykologiczne@gmail.com.

Udział w projekcie w momencie  doprowadzenia do etapu upublicznienia „MycoWiki” będzie premiowany  wspólną publikacją.

Zachęcamy do współpracy!

Ze strony na Facebook: Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Jeziorach Wysokich, Lasy Państwowe: U pani Barbary w Lubsku wyrósł smardz – olbrzym! To prawdopodobnie smardz wyniosły (Morchella elata). Na stanowiskach naturalnych jest rzadki i objęty ochroną.
Fot. Paweł Mrowiński – w: Lubsko, Zielona Gora [link].