Na przełomie lutego i marca, w Krakowie, odbyła się szkoła zimowa poświęcona kwestii wykorzystania medycznego psychodelików. Związki, które obecnie znajdują się na liście I-P dołączonej do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U.2023.172) z 2005 i których lista jest zaktualizowana w 2018 (Dz.U.2022.1665) uznane są za powodujące wysokie ryzyko uzależnienia oraz nie są dopuszczone do wykorzystania medycznego.
W Stanach Zjednoczonych i Szwajcarii, nie poniechano badań nad tymi środkami wśród których znajduje się szereg związków pochodzenia grzybowego – LSD-25, psylocybina i psylocyna. W Polsce, nieliczne ośrodki naukowe – w szczególności IF PAN, na podstawie szczegółowych pozwoleń, również prowadzą badania nad wpływem tych środków na funkcjonowanie układu nerwowego z wykorzystaniem modeli mysich. Halucynogeny serotoninergiczne zmieniają percepcję i nastrój oraz wpływają na liczne procesy poznawcze. Są one ogólnie uważane za fizjologicznie bezpieczne i amerykańskie badania wykazują, że wbrew zaklasyfikowaniu, nie prowadzą do uzależnienia lub nałogu. Szkoła zimowa miała na celu prezentację wyników badań oraz przedstawienie szerszego kontekstu wykorzystania psychodelików.
W ramach szkoły przedstawiono historię wykorzystania psychodelików w przeszłości (Prof. Krystyna Gołembiowska IF PAN) oraz kwestię wpływu psychodelików na proces „rozpuszczania Ego”, oraz równoległość tych procesów do zmian w psychice zachodzących pod wpływem medytacji (Dr hab. Paweł Holas, UW). Prof. M. Wierzchoń reprezentujący UJ odpowiadał na pytania jak można badać świadomość poprzez wykorzystanie psychodelików, a dr hab. Marta Wrzosek (UW) wyjaśniała czy wykorzystanie psychodelików wpływa na kreatywność analizując cechy sztuki psychodelicznej.
Dr Justyna Holka-Pokorska (Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa) przedstawiła możliwość wykorzystania entaktogenów (np. MDMA) w terapiach seksualnych. Dr hab. Mateusz Gola reprezentujący Instytut Psychologii PAN zaprezentował wyniki badań wykazujące nieskuteczność większości obecnie stosowanych terapii osób uzależnionych i poświadczające pozytywny i obiecujący wpływ terapii z wykorzystaniem psychodelików w terapii uzależnień od alkoholu i nikotyny. Prof. Maćkowiak (IF PAN) skupiła się na problemie zmian neurologicznych w schizofrenii.
Kolejne dwa wykłady wygłoszone przez reprezentantów IF PAN (mgr Adam Wojtas, dr hab. Agata Faron Górecka) przedstawiały wyniki badań nad wykorzystaniem psychodelików w terapii zaburzeń depresyjnych, a w szczególności w depresji lekoopornej. Przedstawiono wyniki badań nad szczurami, które pomogły odkryć neurochemiczne korelaty aktywacji receptorów serotoniny 5-hydroksytryptaminy 2A w mózgu, a także przedstawiały wiele technik obrazowania wykorzystanych w celu zidentyfikowania kluczowych obszarów mózgu, na które psychodeliki wywierają bezpośredni wpływ. Bardzo ciekawym wynikiem eksperymentów jest wykazanie, że podczas gdy stres oraz depresja uszkadzają działanie synaps to zastosowanie środków psychodelicznych działających na układ receptorów 5HT2A może mieć potencjał naprawczy poprzez wpływ na neurony piramidowe i wyraźny wzrost liczby kolców dendrytycznych, czyli tworzenie dodatkowych synaps. Profesor Andrzej Pilc (IF
PAN) wskazał na możliwości wykorzystania niewielkich dawek związków poprzez odpowiednie łączenie ich ze związkami działającymi synergistycznie. Dr Urszula Kozłowska (Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznań) dzieliła się doświadczeniami ze współpracy z zespołem prof. Davida Nicholsa, który od lat bada potencjalne możliwości wykorzystania psychodelików, również w urazach oraz chorobach układu nerwowego. Przedstawiono wyniki badań klinicznych psylocybiny z podwójnie ślepą próbą, kontrolowanych placebo, przeprowadzonych z udziałem pacjentów z zaburzeniami psychospołecznymi związanymi z chorobą nowotworową. Badania te wykazały bezprecedensowe pozytywne złagodzenie lęku i depresji. Ostatnio powszechnie w badaniach korzysta się z metody funkcjonalnego rezonansu magnetycznego zależnego od poziomu tlenu we krwi i magnetoencefalografii. Metody te wykorzystano do obrazowania mózgu in vivo u ludzi po podaniu psychodelików, a wyniki wskazują, że dożylnie podawana psylocybina i LSD powodują zmniejszenie mocy oscylacyjnej w obszarach mózgowej sieci trybu domyślnego, co może mieć wpływ na zjawisko „rozpuszczenia Ego” oraz wzrost niekonwencjonalnego myślenia. Wiele osób odnosiło się badań Petriego i wsp. (2014) który wykazał zmiany w formowaniu się sieci neuronowych po wykorzystaniu substancji psychodelicznych.
Ostatniego dnia Szkoły Pani Dr Magdalena Wysocka-Bąkowska (ENEL-MED) wprowadziła uczestników w problem klasterowych bólów głowy oraz ich etiologii, diagnostyki i leczenia, a jej pacjentka mgr Katarzyna Dragović opowiedziała o swoich doświadczeniach choroby i zapobieganiu nawrotom poprzez stosowanie mikrodozowania substancji psychodelicznych.
Ostatnia sesja poświęcona została zagrożeniom stosowania psychodelicznych substancji. Mimo, że nie mają one potencjału uzależniającego to ich nieadekwatne stosowanie może wpływać negatywnie na układ naczyniowy, a duże dawki mogą uszkodzić zastawki serca czy prowadzić do zespołu serotoninowego, który często bywa śmiertelny. O zagrożeniach wypowiadali się dr Agnieszka Wsół (WAM) oraz dr hab. Dariusz Duba (Instytut Ekspertyz Sądowych).
Konferencję podsumowywał wykład założyciela Polskiego Towarzystwa Psychodelicznego – Macieja Lorenca, który wyraził opinię, że prawdopodobnie za 2-3 lata można się spodziewać, że środki te, których użyteczność w terapiach została udowodniona, doczekają również w Unii Europejskiej dopuszczenia do stosowania w terapii depresji lekoopornej oraz w terapii bólu.
Marta Wrzosek
