Zapraszamy Państwa do Łagowa, na tradycyjną wiosenną sesję Klubu Przyrodników, z cyklu poświęconego najważniejszym problemom ochrony przyrody. W dniach 4 – 6 kwietnia 2014 (piątek – niedziela) proponujemy rozważania na temat:
Dzikość, pierwotność, naturalność – czy jeszcze ważne w ochronie przyrody?
U najdawniejszych podstaw ochrony przyrody leżała chęć zachowania miejsc nietkniętych, mało zmienionych przez człowieka. Takie jej rozumienie do dziś tkwi w umysłach większości przyrodników, mimo, że niekiedy przytłumione przez paradygmat „ochrony różnorodności” bądź „osiągania właściwego stanu ochrony”. Bywa wyraźnie artykułowane w postulatach ochrony biernej, ochrony obszarów tzw. wilderness, bywa jednak także negowane jako „nienowoczesne”; przeciwstawiane postrzeganiu przyrody jako „ogrodu wymagającego kształtowania”. Co więcej, pojęciom dzikości, pierwotności, naturalności; obszarów dzikich czy procesów naturalnych, nadaje się zróżnicowane znaczenia; nie dla wszystkich oznaczają to samo. Nie od dziś trwa na ten temat dyskusja. Seminarium „Pierwotność przyrody” było swego czasu najbardziej inspirującą z dyskusji Sekcji geobotanicznej PTB. O potrzebie ochrony „wilderness” – w tym o wpisaniu jej w sieć Natura 2000, ale i o nowych regulacjach prawnych, mówi się w Europie.
Czy odniesienia do tych pojęć mają w ochronie przyrody przyszłość? To oczywiście pytania wykraczające poza naukę i dotyczące systemu wartości, jednak fakty naukowe są podstawą, na której te aksjologiczne wybory są budowane. Poszukajmy więc wspólnie odpowiedzi – zarówno w zakresie wyboru wartości, jak i budowy naukowych podstaw, w świetle których ten wybór jest dokonywany – na następujące pytania:
► Czy dzikość, naturalność, pierwotność to wartości, które warto chronić dla nich samych? Czy istnieje społeczne, naukowe, ideowe, a może także ekonomiczne i komercyjne, zapotrzebowanie na te wartości? Czy w warunkach Europy Środkowej istnieją możliwości ich skutecznej ochrony?
► Jakie cechy obszaru decydują o jego dzikości lub naturalności? Czy te cechy, raz zniszczone, można odtworzyć? Gdzie leży różnica między pierwotnym a naturalnym? Czy są wartością naturalne procesy w przekształconym krajobrazie i ekosystemie?
► Jak kształtuje się przyroda, gdy nikt o nią nie dba? Udokumentowane przykłady zmian będących wynikiem naturalnych procesów, wraz z ich oceną z punktu widzenia ochrony przyrody. Tak z ekosystemów leśnych, jak i np. z torfowiskowych czy wodnych.
► Przykłady sytuacji, w których naturalne procesy są zbieżne z postulatami ochrony różnorodności lub osiągania właściwego stanu ochrony i mogą być najlepszą drogą do osiągania także tych celów. Czy i w jakich okolicznościach ochronę naturalności da się wpisać w założenia sieci Natura 2000? Przykłady sytuacji, w których ochrony gatunków, osiągania właściwego stanu ochrony siedlisk, używamy jako „parasola”, by tak naprawdę chronić naturalność.
► Przykłady sytuacji, w których naturalne procesy przeszkadzają ochronie różnorodności lub osiągania właściwego stanu ochrony, a wybór między wartościami musi być wyborem między rożnymi sposobami ochrony. Czy w takich sytuacjach mają sens próby minimalizacji ingerencji?
► Czy nasze parki narodowe i rezerwaty przyrody dobrze slużą ochronie naturalności i naturalnych procesów przyrodniczych?
► Gatunki wymagające dzikości i pierwotności w różnych skalach przestrzennych. Jakie cechy decydują o ich występowaniu? Jak je skutecznie chronić?
► Doświadczenia w planowaniu ochrony dzikości i naturalności. Jak zaplanować i wdrożyć ochronę bierną naturalnych obszarów czy skutecznie ograniczyć antropopresję, w planach ochrony obszarów Natura 2000, parków narodowych czy rezerwatów?
► Czy naturalność można odtworzyć sztucznie? Unaturalnianie jako działanie ochrony czynnej, czy ma sens?
Jak co roku przewidujemy trzy rodzaje prezentacji – referaty (do 30 minut), komunikaty (10 minut) i postery. Zgłoszenia, z podaniem tytułu wystąpienia, imienia, nazwiska i adresu autora oraz krótkiego, kilkuzdaniowego abstraktu, należy nadsyłać do 20 lutego 2014 na adres andjerma@wp.pl. W końcu lutego roześlemy szczegółowy program. Orientacyjny koszt uczestnictwa w sesji, w zależności od wybranej opcji, wyniesie od 200 do 700 zł. Jak zwykle autorów wystąpień zwalniamy z wpisowego.
Zapraszamy! Andrzej Jermaczek i Paweł Pawlaczyk
