Opinia Zarządu PTMyk nt. Projektu Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 9 czerwca 2014 r.

Jako Zarząd Polskiego Towarzystwa Mykologicznego,
pragniemy wyrazić ogromne zaniepokojenie brzmieniem projektu Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 czerwca 2014 r. dotyczącego ochrony prawnej grzybów, przedstawionego do konsultacji społecznych. W obecnym kształcie projekt ten jest nie do przyjęcia z wielu powodów.
Zwracamy uwagę na niespójność i nielogiczność oraz na dużą liczbę błędów merytorycznych i przekłamań zawartych w tekście projektu Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 czerwca 2014 r. oraz w jego uzasadnieniu. Niezrozumiała jest prawie zupełna rezygnacja z opracowania eksperckiego przygotowanego przez PTOP „Salamandra” (Kepel i in. 2013 „Aktualizacja listy gatunków grzybów objętych ochroną gatunkową oraz wskazania dla ich ochrony” – wersja 2b po konsultacjach społecznych) wykonanego na zlecenie GDOŚ. Odrzucenie tego opracowania jest zaskakujące zwłaszcza wobec braku merytorycznego i szczegółowego odniesienia się do jego wad w uzasadnieniu stanowiska prezentowanego w projekcie rozporządzenia. Opracowanie Kepela i in. (2013) było na etapie tworzenia szeroko konsultowane społecznie (w latach 2012-2013), w tym również przez członków naszego Towarzystwa, które stanowi ogólnopolską organizację grupującą fachowców mykologów (naukowców i praktyków). Mimo różnicy zdań członków Polskiego Towarzystwa Mykologicznego dotyczących długości listy gatunków postulowanych do objęcia ochroną (której daliśmy wyraz w wielopłaszczyznowej opinii przesłanej w ramach konsultacji społecznych), przedstawione przez nas szczegółowe argumenty i propozycje były efektem wnikliwej, rzeczowej i kompleksowej oraz krytycznej oceny projektu.
Opiniowany obecnie projekt Rozporządzenia z kompleksową i merytoryczną oceną fachową nie ma nic wspólnego i wskazuje na co najmniej niepełną wiedzę osób, które ten tekst przygotowały lub opiniowały. Wśród argumentów na rzecz obecnego kształtu rozporządzenia wymieniane są ‘opracowania badań naukowych i potwierdzone obserwacje w terenie (ocena ekspercka)’. Brak jest jakiejkolwiek informacji o tym jakie badania naukowe i jakie obserwacje będące podstawą opinii eksperckiej mają na myśli Autorzy uzasadnienia. Niejawna opinia ekspercka, która nie jest dostępna ogółowi społeczeństwa i nie podlega żadnej weryfikacji, nie powinna być podstawą aktów prawnych. Uważamy za niedopuszczalne stawianie takiej niejawnej opinii  ponad ekspercką i obiektywną ocenę środowiska polskich mykologów.
W obecnym brzmieniu Rozporządzenie w znacznym stopniu uniemożliwia ochronę cennych przyrodniczo ekosystemów, również poprzez wykluczenie gatunków grzybów związanych z siedliskami Natury 2000 i wielu innych, zagrożonych siedlisk. Ministerstwo Środowiska, akceptując rozporządzenie w proponowanym brzmieniu, wytrąca samo sobie i podlegającym mu organom wykonawczym możliwość oddziaływania na realne problemy ochrony przyrody. Godzi tym samym w zobowiązania naszego kraju do utrzymania wysokiego poziomu różnorodności gatunkowej, do której jesteśmy zobowiązani jako sygnatariusze choćby konwencji z Rio de Janeiro z roku 1993, a za której merytoryczną realizację odpowiada Ministerstwo Środowiska. Zwracamy uwagę, że projekt Rozporządzenia nie zabezpiecza we właściwy sposób także występujących w Polsce gatunków zagrożonych w skali Europy. Ponadto, brak ochrony wielu gatunków grzybów wpływa bezpośrednio na upośledzenie ochrony różnorodności gatunkowej bezkręgowców i innych organizmów powiązanych troficznie z grzybami (rośliny, zwierzęta, pierwotniaki i in.). Takie podejście nie zapewnia osiągnięcia celów określonych w art. 2 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody i nie wypełnia obowiązku określonego w art. 4 ust. 2 tejże ustawy.
Przyjęcie rozporządzenia w obecnej formie jednoznacznie wskazywałoby na lekceważenie opinii dużej grupy ekspertów-mykologów, nie tylko członków ogólnopolskiej organizacji naukowej. Jest to tym bardziej godne ubolewania, że jest to dokument, który powinien przede wszystkim wspierać cel nadrzędny, jakim jest ochrona przyrody służąca jej zachowaniu dla przyszłych pokoleń Polaków. Chcemy podkreślić, że ochrona przyrody ma przede wszystkim zapewniać przetrwanie gatunków organizmów najbardziej zagrożonych, których utrata wpłynie na obniżenie poziomu różnorodności gatunkowej Polski. Zachowanie tych gatunków i ich siedlisk oraz ostoi jest niezbędne dla zrównoważonego rozwoju i utrzymania dobrostanu człowieka.
Wnioskujemy o wstrzymanie procedowania tego rozporządzenia i skierowanie go powtórnie do oceny merytorycznej. Wnioskujemy też o wydłużenie czasu na przesłanie szczegółowych uwag do jego treści.
[pobierz opinię w formacie pdf]