Polskie Towarzystwo Mykologiczne

Polskie Towarzystwo Mykologiczne nie otrzymuje żadnych dotacji z budżetu Państwa. Sprawna i efektywna działalność może być zapewniona przez dotacje projektowe. Duże dotacje można otrzymać z funduszy Unii Europejskiej. Jak można zdobyć pieniądze? Na to pytanie można było szukać odpowiedzi podczas spotkania zorganizowanego w Warszawie przez NFOŚiGR.

Dnia 14 kwietnia w Warszawie odbył się Dzień Informacyjny programu LIFE, organizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program LIFE to instrument finansowy Unii Europejskiej poświęcony współfinansowaniu działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu, na które w okresie 2014-2020 przeznaczono 3.46 mld Euro*. Wszyscy – nawet osoby fizyczne i organizacje pozarządowe (Fundacje, Towarzystwa itp.) mogą ubiegać się o dofinansowanie swoich działań. Na Konferencję przybyło kilkaset osób z całej Polski zainteresowanych działalnością ekologiczną. Na spotkaniu przedstawiono w formie prezentacji „stoisk” wiele prowadzonych obecnie lub zakończonych projektów, które w uprzednich latach dostały dofinansowanie Komisji Europejskiej oraz NFOŚiGW. Uczestnicy wysłuchali czterech prezentacji. Doradca Wydziału ds. programu LIFE, NFOŚiGR – pan Witold Retke przedstawił założenia projektu i dane ogólne dotyczące trybu składania wniosków. W obecnym konkursie „do rozdania” jest 1,4 mld euro. Składanie wniosków odbywa się za pośrednictwem NFOŚiGW, który konsultuje wnioski i współfinansuje. Agencja wykonawcza KE (EASMEE) dokonuje oceny formalnej i merytorycznej i wydaje decyzję o współfinansowaniu projektów, które, już „przeszły pierwsze sito” czyli zyskały potwierdzenie woli współfinansowania przez NFOŚiGW. Wnioski są oceniane i punktowane. Wytypowano szereg priorytetów tematycznych. Realizowanie projektu w ramach takiego priorytetowego zagadnienia pozwala uzyskać dodatkowe punkty na etapie jego oceny. Komisja Europejska zwraca szczególną uwagę na możliwość dalszego zastosowania wypracowanych w projekcie rozwiązań czy technologii. Bierze pod uwagę rozpowszechnienie idei czy transfer „do innych kontekstów”. Istotna dla oceny jest długoterminowość uzyskanych efektów (np. przy wykupie gruntów cennych ekologicznie np. miejsca gniazdowania rzadkich ptaków, bierze się pod uwagę uwzględnianie w aktach prawnych, że grunty pozyskane w ramach projektu będą zawsze służyć ochronie środowiska). Jeśli w ramach projektu ma zostać wytworzony prototyp jakiegoś urządzenia, może on po zakończeniu projektu zostać wykorzystany komercyjnie. Zwrócono uwagę, że choć wniosek jest pisany po polsku to raportowanie wymagane jest w języku angielskim, więc każdy projektodawca powinien uwzględnić w projekcie obecność w zespole osoby, która będzie w stanie zająć się kontaktami z Komisją Europejską. Zazwyczaj beneficjent koordynujący dobiera sobie partnerów – zwrócono jednak uwagę na organizacyjne trudności związane z finansowaniem działań różnych beneficjentów, sugerując partnerstwo tylko z niezbędnymi i pewnymi podmiotami.  Dłuższa wypowiedź Pana Retke dotyczyła niuansów kosztów kwalifikowanych. Szczegóły można znaleźć na stronie internetowej projektu LIFE. Kolejnym punktem przedstawionym słuchaczom były zasady finansowania. W przypadku niewielkich projektów 70% dofinansowania otrzymuje się w formie zaliczki, a 30% po zakończeniu i przyjęciu raportu. Podkreślono problemy, które mogą wyniknąć z takiego trybu finansowania dla małych podmiotów, które nie mają ciągłości finansowej.  Dobrą i istotną informacją dla PTMYK było podkreślenie, że finansowane są również niewielkie projekty (nawet 100 000 zł), choć zazwyczaj dofinansowanie waha się w granicach 1 mln Euro. Potencjalni wnioskodawcy zostali zachęceni do kontaktu z doradcą programu LIFE. Nabór wniosków został ogłoszony w dniu konferencji, czyli 14.04.2015. Wnioski mogą być składane do NFOŚiGW od 01 do 22 czerwca (godz.15.30).

LIFE http://ec.europa.eu/environment/life

Email: life@nfosigw.gov.pl Witold Retke

Po wypowiedzi Witolda Retke o swoich projektach opowiadała pani Magdalena Makles, reprezentująca „Klub Przyrodników”. Organizacja specjalizuje się w projektach siedliskowych: „Ochrona muraw kserotermicznych w Polsce – teoria i praktyka”, „Ochrona torfowisk alkalicznych w młodoglacjalnym krajobrazie Polski Północnej”, „Ochrona torfowisk alkalicznych (7230) południowej Polski”.  Pani Mekles podkreśliła, że wszystkie projekty są poprzedzone szczegółowymi opracowaniami planistycznymi. Zwróciła uwagę, że dwa projekty, które w kolejnych konkursach otrzymały wsparcie to projekty bliźniacze (dotyczące tych samych siedlisk, ale różniące się regionem oddziaływania). W projektach jako kolejne zadania były wyszczególnione: wypas, koszenie, konstrukcja grobli, dróg dojazdowych, wykupy gruntów, tworzenie kładek, planowanie działań ochronnych, opracowanie dokumentacji, plany zadań ochronnych dla rezerwatu.

Pani Mekles próbowała podsumować co uważa za klucz do stworzenia dobrego projektu LIFE. Uznała, że: 1) podstawą jest przeczytanie ze zrozumieniem wytycznych projektu,

2) dobre zaplanowanie projektu i napisanie wniosku, które opiera się na:

1. rozmowach z potencjalnymi partnerami i interesariuszami (rozmowy terenowe: nadleśnictwa, urzędy marszałkowskie, wójtowie, RDOŚie). Wysiłek włożony we wstępne uzgodnienia się opłaca, ale zabiera najwięcej czasu. Jest nie do przecenienia przy realizacji. Chodzi o identyfikację z pomysłem interesariusza. Ma przełożenie na płynność realizacyjną projektu.
2. partnerstwie – warto jako partnerów dobrać decydentów regionalnych. Partnerzy sprawdzeni są najlepsi. Wielkim problemem może się okazać zerwanie umów z partnerami.
3. zdobyciu deklaracji poparcia, które pomaga w późniejszych rozmowach o realizacji działań (RDOŚ, Nadleśnictwa). Dobrze mieć wstępną umowę z zarządcami terenu, o ile nie są partnerami. Bardzo często sprawna realizacja projektu bazuje na dobrych stosunkach z Lasami Państwowymi, bowiem niemal wszystkie projekty dotyczące przyrody i różnorodności biologicznej dotyczą terenów zarządzanych przez LP.
4. rozwadze w dobieraniu partnerów – im mniej partnerów tym lepiej (4 partnerów to za dużo, jeden dobry partner lepszy niż kilku! Jeśli zmieni się kierownictwo, albo partia i osoba decyzyjna ze strony partnera, realizacja wcześniej zaplanowanego zadania może się nie powieść)

Podkreślono, że dla organizacji pozarządowych (NGO) pomoc publiczna i przepływy finansowe między partnerami to zmora w czasie realizacji projektów.

Dobre zaplanowanie kosztorysu jest pomocne. Im bardziej szczegółowy własny budżet tym łatwiej nanosić zmiany w czasie rewizji wniosków i odpowiedzieć na pytania Komisji Europejskiej.

Sprawna realizacja projektu bazuje na operatywności i doświadczeniu. Dobry menadżer projektu, powinien mieć doświadczenie w zarządzaniu (choćby grantami naukowymi). Jedna osoba jednak to za mało – potrzebny jest w projekcie asystent realizujący część zadań.  Nieodzowna jest również osoba, która ma znajomość prawa. Przy większych projektach LIFE wykorzystuje się wiedzę z rożnych dziedzin prawa (prawo budowlane, zamówienia publiczne, kodeks cywilny, ustawa o lasach, o ochronie przyrody, prawo pracy, ustawa o rachunkowości). NFOŚiGW nie wspomaga prawnie projektów realizowanych.

Kolejne dwa wystąpienia dotyczyły klimatu i energetyki, więc nie będą w tej notce omówione szczegółowo.  Pani Katarzyna Michałowska-Knap zapoznała słuchaczy z przebiegiem realizacji projektu „Odnawialne źródła energii w gospodarstwach rolnych i inteligentnych sieciach”, a pan Wojciech Szymalski przybliżył projekty „Dobry klimat dla powiatów” i „Przygotowanie strategii adaptacji do zmian klimatu miasta metropolitalnego przy wykorzystaniu mapy klimatycznej i partycypacji społecznej”.

Szanowni Państwo, Członkowie Polskiego Towarzystwa Mykologicznego,

Prosimy o przemyślenie, czy nie warto pod szyldem PTMYK złożyć projektu na czerwcowy konkurs. Być może należy coś zmienić w naszym środowisku. Miłośnicy ptaków korzystając z funduszy europejskich wykupują tereny będące miejscem ich gniazdowania. Być może – grzyby, które jak dotąd nie były badane i chronione przez projekty LIFE mogą wydać się ciekawe i warte inwestycji. Czekamy na propozycje. Zachęcamy do odwiedzenia strony, na której znajdują się informacje o realizowanych projektach –  http://ec.europa.eu/environement/life/project/Projects/index.htm

Przedmiotem obszaru priorytetowego Przyroda i różnorodność biologiczna” jest opracowywanie, testowanie i prezentowanie najlepszych praktyk, rozwiązań oraz zintegrowanych podejść przyczyniających się do rozwoju unijnej polityki i przepisów w dziedzinie przyrody i różnorodności biologicznej, a także rozwój baz wiedzy.*

*Tekst z ulotki: Program LIFE, 2014, ISBN 978-92-79-408175

Marta Wrzosek

Życzymy, aby przepełniony nadzieją okres Świąt Wielkanocnych przyniósł Państwu radość oraz wzajemną życzliwość. By stał się źródłem siły w pokonywaniu codziennych trudności i pozwolił z ufnością patrzeć w przyszłość.

Zarząd Polskiego Towarzystwa Mykologicznego

Centrum Informacyjne Lasów Państwowych wydało niedawno nową książkę o tematyce mykologicznej. „Rozpoznawanie chorób infekcyjnych drzew leśnych” autorstwa Zbigniewa Sieroty i Andrzeja Szczepkowskiego jest bogato ilustrowanym przewodnikiem, adresowanym przede wszystkim do pracowników lasów państwowych, którzy dzięki tej publikacji będą szybko i skutecznie rozpoznawać najbardziej powszechne i zagrażające naszym lasom grzyby. Tytuł sugeruje, że publikacja obejmuje również choroby bakteryjne lub wirusowe, ale ograniczona jest do danych o grzybach i organizmach grzybopodobnych. To zawężenie tematyczne sugeruje, że tak naprawdę szkodnikami drzew leśnych są w znacznie większym stopniu właśnie grzyby niż jakiekolwiek inne organizmy.  Być może szkoda, że w sposób dostatecznie mocny nie zostało to podkreślone. Prawdopodobnie choroby takie  jak rak jesionu (powodowany przez Pseudomonas savastanoi pv. Fraxini) są znacznie rzadsze niż zamieranie jesionu spowodowane obecnością Hymenscyphus, ale brakuje trochę odniesienia do innych przyczyn chorób roślin. Z satysfakcją odnotowałam za to odniesienia do owadów, które towarzyszą niektórym chorobom grzybowym.

Publikacja podzielona jest na pięć rozdziałów, z których rozdział czwarty jest prezentacją kolejnych chorób, które pojawiają się na drzewach i ich sprawców. Znajdziemy tu informację o objawach fytoftoroz, oznakach związanych z pojawieniem się „huby korzeni”, opieńkowej zgnilizny czy osutki oraz rdzy i rakowaceń pochodzenia grzybowego. Z chorób drzew, o których jest ostatnio głośno w książce nie znalazły się tylko informacje o holenderskiej chorobie wiązów.

Każda prezentowana choroba drzewa jest w sposób klarowny omówiona w kilku aspektach. Znajdziemy tu dane o symptomach choroby, jej przebiegu, różnicowaniu, profilaktyce i ochronie. Wydaje mi się, że właśnie podpunkt dotyczący różnicowania  przynosi w niektórych przypadkach drobny niedosyt, ale liczne zdjęcia – całych drzew, chorych pędów i liści, a także grzybni oraz   owocników są niezmiernie pomocne przy rozpoznawaniu objawów i wiązaniem ich z odpowiednią przyczyną.

Ostatni rozdział poświęcony jest grzybom rozkładającym drewno – tym, które są najważniejsze z punktu widzenia gospodarki leśnej. Znalazły się tu opisy i liczne zdjęcia: błyskoporka podkorowego Inonotus obliquus, białoporka brzozowego Piptoporus betulinus, czyrenia dębowego Fomitiporia robusta (=Phellinus robustus),czyrenia jodłowego Phellinus hartigii, hubiaka pospolitego Fomes fomentarius, murszaka rdzawego Phaeolus schweinitzii, pniarka obrzeżonego Fomitopsis pinicola oraz żółciaka siarkowego Latiporus sulphureus.

Książka w wersji elektronicznej jest dostępna nieodpłatnie na stronie Lasów Państwowych: http://www.lasy.gov.pl/publikacje/copy_of_gospodarka-lesna/ochrona_lasu/rozpoznawanie-chorob-infekcyjnych-drzew-lesnych/view .

Członkom Towarzystwa polecam zapoznanie się z tą pozycją przed wiosennym wyjazdem na działki i do lasu. Jak się okazuje brązowienie igieł sosny może mieć wiele przyczyn i dzięki prezentowanej publikacji być może uda nam się dostrzec ich zróżnicowanie i odkryć przyczynę zmian.

Marta Wrzosek

Zachęcamy do uczestnictwa w konferencji pt.: „Gospodarowanie leśnymi siedliskami przyrodniczymi Pomorza”, która odbędzie się w Pogorzelicy w dniach 18-19 czerwca 2015. Więcej informacji w załączonym pliku [pobierz plik pdf].

Zapraszamy do uczestnictwa w XXI Konferencji Krajowej pt. „Grzyby mikroskopowe i ich metabolity”, która odbędzie się w dniach 15-16 kwietnia br. w Poznaniu. Więcej informacji można znaleźć w załączonym pliku [pobierz plik pdf].

Warsztaty tematyczne „Mączniaki prawdziwe Erysiphales,” odbyły się w dniach 3 i 4 lutego 2015 w sali dydaktycznej Samodzielnego Zakładu Fitopatologii SGGW w Warszawie i wzięło w nich udział 18 uczestników.  Uczestnicy byli pracownikami naukowymi w uczelniach, instytutach branżowych i PAN oraz doktorantami z 8 miejscowości: z Warszawy (2),  Sękocina pod Warszawą (4), Wrocławia (3),  Krakowa (1), Radomia (3), Torunia (1),  Poznania (2) oraz Łopuchówka pod Poznaniem (2).

Celem warsztatów było przekazanie umiejętności identyfikacji  gatunków  występujących w Polsce z rzędu Erysiphales głównie jako patogenów obligatoryjnych roślin.  Uczestnicy otrzymali skrypt z omówieniem tych grzybów,  bogactwa ich zarodników w stadiach doskonałych i anamorfach oraz bardzo złożonym genetycznie ich wytwarzaniem.

W Polsce dotychczas zidentyfikowano  ponad 120 gatunków Erysiphales, należących do 10 rodzajów (wg. Mułenko i in. 2008). Tylko kilkanaście gatunków można uznać jako często występujące i powodujące znaczące straty ekonomiczne dla producentów zbóż i innych roślin rolniczych oraz roślin ogrodniczych i leśnych.

Jako patogeny biotrofy grzyby te cechują się zdolnością do porażania określonych grup roślin, co ułatwia diagnozowanie poszczególnych gatunków.

W wykładzie wstępnym mgr Wojciech Kukuła z Samodzielnego Zakładu Fitopatologii SGGW omówił aktualne prace nad ustaleniem pokrewieństwa gatunków w obrębie  Erysiphales  za pomocą informatywnych odcinków DNA: rDNA, sekwencji ITS1 i ITS2, genu tef1α i innych.

Jak wykazały opublikowane w ostatnich latach prace z zakresu DNA grzybów Erysiphales, zasadniczo potwierdziły  wyniki  prac dotyczących systematyki opartej o cechy morfologiczne tych grzybów. Ich owocnikiem jest kleistotecjum – otocznia kulista bez ujścia obecnie nazywana chazmotecjum, zbudowana z jednej warstwy komórek o barwie ciemnobrązowej do czarnej.

Uczestnicy otrzymali też bogato ilustrowany skrypt z bardzo dobrej jakości rysunkami i zdjęciami autorstwa prof. Czesława Zamorskiego dla poszczególnych stadiów rozwojowych Erysiphales oraz bardzo różnorodnych zmian chorobowych powodowanych na tkankach porażonych roślin. Identyfikacji cech poszczególnych gatunków mączniaków dokonywali uczestnicy w materiałach zielnikowych, przygotowanych wcześniej przez prof. Zamorskiego, oraz na liściach pomidora, dostarczonych z jednej ze szklarń produkcyjnych.

Proponowane są następne warsztaty z identyfikacji mączniaków rzekomych.

 Opracował: Jerzy Chełkowski

Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego uprzejmie zaprasza do wzięcia udziału w zebraniu Członków Oddziału, które odbędzie się 25 marca 2015 r. Więcej informacji w załączniku [pobierz plik].

Szanowni Państwo, w roku 2006 przeprowadziłam badania ankietowe dotyczące rozwoju amatorskiego ruchu mykologicznego, dostępności informacji o grzybach oraz oceny współpracy amatorów z zawodowymi mykologami. Teraz, po 10 latach, powtarzam badanie ankietowe. Bardzo proszę o wypełnienie załączonej ankiety [pobierz plik] wszystkich, którzy amatorsko interesują się grzybami. Zarówno tych, którzy tylko zbierają grzyby w celach konsumpcyjnych, jak też zaawansowanych amatorów. Ankiety proszę przesyłać na adres internetowy: annakuja@poczta.onet.pl lub – po wydrukowaniu – pocztą konwencjonalną na adres: Stacja Badawcza PAN, Turew, ul. Szkolna 4, 64-000 Kościan do końca marca.
Bardzo proszę o rozpowszechnienie ankiety wśród potencjalnie zainteresowanych osób.

dr Anna Kujawa
Stacja Badawcza Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN
Turew, ul. Szkolna 4, 64-000 Kościan

Uprzejmie informujemy o organizowanym przez Centrum Biotechnologii Politechniki Śląskiej  Międzynarodowym Sympozjum Studentów i Doktorantów „Biotechnologia Środowiskowa”. Jakkolwiek w tytule tradycyjnie adresowane ono jest do studentów i doktorantów, to równie oczekiwanymi uczestnikami są świeżo upieczeni doktorzy.  Więcej informacji znajduje się w komunikacie [pobierz plik z komunikatem; pobierz plik ze wskazówkami dla autorów] oraz na stronach www.cb.polsl.pl.

Zachęcamy do uczestnictwa w Dead Wood Meeting, które będzie miało miejsce w dniach 24-27 maja w Lammi w Finlandii. Więcej informacji można znaleźć na stronie: https://elomake.helsinki.fi/lomakkeet/58209/lomake.html.